رضا عرب؛ دبیر دفتر مطالعات استراتژیک حزب «ایران نوین»
یک انقلاب سیاسی نیازمند یک جنبش اجتماعی وسیع و رهبری متشکل و واحد است. دست یافتن به چنین نوعی از رهبری معمولا در طی سالها تلاطم و تغییر اجتماعی رخ میدهد. گسترش رسانههای اجتماعی و آنلاین در طی برخی انقلابهای رنگی و بهار عربی، این تلقی را برای برخی بوجود آورد که جنبشهای بدون رهبر توانایی پیروزی سیاسی دارند. بیش از یک دهه پس از آن انقلابهای رنگی و بهار عربی، اکنون میدانیم که اولا جنبشهای بدون رهبر در نظامهای بشدت سرکوبگر راه به جایی جز سرکوب شدید یا هرج و مرج نمیبرند. از طرف دیگر در کشورهایی که سرکوب شدید به دلایلی اعمال نمیشود، این جنبشها منتهی به دولتهای مستعجل و کوتاه مدتی میشوند که توانایی زمینهسازی برای حکومت قانون دموکراتیک پایدار را ندارند.
در چنین مسیری نیاز به رهبری که بتواند رابطهای کاریزماتیک با جنبشی که جانش را برای پس گرفتن وطن میدهد برقرار کند ضروری است. برای یک رهبر کاریزماتیک انقلابی پنج ویژگی را می توان برشمرد؛
1. ویژگیهای فردی: فردی که می تواند تصویری از آینده ترسیم کند. دارای اعتماد به نفس و در راه هدف مصمم است. هوش هیجانی بالایی دارد و همیشه با انرژی جنبش را مخاطب قرار میدهد.
2. مهارتهای ارتباطی: سخنوری است که می تواند با کلامش اقناع ایجاد کند. باید بتواند مسائل پیچیده را به زبانی همه فهم منتقل کند و به طور نمادین عناصر تشکیلدهنده جنبش را منتقل کند.
3. مهارتهای اجتماعی: بنیان حضور کاریزماتیک در این است که هنگامی که این رهبر در اجتماع حاضر میشود، شخصیت او توجه و احترام ایجاد میکند. چنین فردی میتواند روابط قوی با دیگران ایجاد کند و تحت فشار، مدیریت موثری از خود نشان دهد.
4. وجهه اخلاقی: پایبند به اصول ملی و فسادناپذیر است. ظرفیت خدمت کردن و فداکاری در راه آرمان ملی را دارد و چهرهاش به عنوان پیگیر پایمرد تحقق عدالت مطرح باشد.
5. تواناییهای سازمانی و استراتژیک: راهبرد مشخصی از مدیریت تاکتیکهای بسیج منابع دارد و در سازمان دادن به عناصر سازمانی جنبش مهارت دارد. از جذبه شخصیاش میتواند استفاده کند تا اجزای مهم سازمان انقلاب را به حرکت درآورد. توانایی سازگاری با شرایط تغییرکننده نیز از الزامات چنین نقشی است.
رهبری شاهزاده رضا پهلوی در جنبش ملی برای پس گرفتن ایران هم محصول جایگاه و هم منش سیاسی-ملی ایشان است. ایشان هم به دلیل ولیعهد بودن برخوردار از «شهریاری موروثی» هستند که برای پادشاهیخواهان شرط لازم برای این جایگاه است. همچنین از طرف دیگر، منش سیاسی و رهبری ایشان در طی چهار دهه پیشرو بودن در پس گرفتن ایران و علنی شدن ظرفیت شهریاری ایشان بر همگان در سالهای اخیر، توانستهاند «شهریاری مدنی» یا «مردم بنیاد» را نیز به دست بیاورند. به این صورت که اکنون هم مردم و هم نخبگان میهنپرست شک ندارند که ایشان صاحب فضائل رهبری ملی ایرانیان در احیای دولت ملی ایران هستند.
ترکیب ویژگیهای پنجگانه برای رهبر کاریزماتیک انقلابی و فضایل شهریاری که در شاهزاده رضا پهلوی موجود است در نگاه نخبگان و مردم نقش ایشان را به عنوان یگانه ایرانی شایسته برای وکالت در نجات ایران تثبیت کرده است.