ایران در یکی از بحرانی‌ترین دوران‌های تاریخ خود قرار دارد؛ کشوری با منابع عظیم طبیعی و انسانی که به دلیل سوءمدیریت، فساد و سیاست‌های پوپولیستی به مرز فروپاشی رسیده است.
با توجه به احتمال فروپاشی جمهوری اسلامی وشکل گرفتن یک نظمنوین جهانی، با یک انقلاب ملی و فکری در ایران می‌توان از این بحرانعبور کرد. در این یادداشت تصویری رسم می کنیم از کارآمدی اقتصاد آزاد بر رشد و رونق اقتصادی بعد از جمهوری اسلامی و به این منظور نگاهی داریم به یکی از نمونه‌های موفق جدید قرن بیست و یک یعنیآرژانتین که پس از سال‌ها فساد، بحران اقتصادی و سقوط اجتماعی،اکنون تحت رهبری خاویر میلی (Javier Milei) در مسیر بازسازی وپیشرفت قرار گرفته است.
تجربه ی آرژانتین و اقدامات جسورانه میلی می‌تواند الگویی قدرتمند برای بازسازی ایران پس از جمهوری اسلامی باشد. در این مقاله، با بررسی اصلاحات اقتصادی و فرهنگی آرژانتین، به این می‌پردازیم که چگونه ایران می‌تواند با بهره‌گیری از این تجربیات و به رهبری شاهزاده رضا پهلوی، مسیری مشابه را طی کند.
وضعیت آرژانتین قبل از خاویر میلی: فاجعه‌ای شبیه به ایران
پیش از ریاست‌جمهوری خاویر میلی، آرژانتین در آستانه فروپاشی کامل قرار داشت.
تورم سرسام‌آور به ۲۵ درصد در ماه رسیده بود، و فقر گسترده باعث شده بود که ۵۰ درصد از جمعیت زیر خطر فقر زندگی کنند. اکسل کایزر، یکی از مشاوران خاویر مِله، دربارهٔ وضعیت اقتصادی و فرهنگی آرژانتین می‌گوید اگر تورم ۲۵ درصد ماهیانه ادامه پیدا می‌کرد، می‌توانست به تورم سالانه,۱۷۷۰۰۰ درصد برسد. اکسل کایزر که یکی از پژوهشگران ارشد در مرکز اطلس برای آمریکای لاتین و عهده دارکرسی فردریش هایک در دانشگاه Adolfo Ibáñez شیلی است در ادامه می‌گوید: بانک مرکزی آرژانتین کاملاً ورشکسته بود و هیچ ذخیره ی ارزی نداشت. هیچ رشد اقتصادی ای وجود نداشت و میلیون‌ها نفر در کشوری که برای ۴۰۰ میلیون نفر غذا تولید می‌کند، گرسنه بودند. فساد در تمام سطوح دولتی و اتحادیه‌های کارگری به یک هنجار تبدیل شده بود.
این وضعیت برای ایرانیان آشنا به نظر می‌رسد: تورم لجام‌گسیخته، کاهش ارزش پول ملی، افزایش فقر و نبود یک نظام اقتصادی پایدار.
آرژانتین با وجود داشتن یک قانون اساسی که از نظر محتوا کم از قانون اساسی ایالات متحده ی آمریکا ندارد و در سال 1853 توسط متفکر لیبرالی چون خوان باوتیستا آلبردی تدوین شده است، با فاصله گرفتن از اصول لیبرالیسم کلاسیک موجود در قانون اساسی و با گرایش به سیاست‌های دولتی جمع‌گرایانه دچار افول شد. همچنین تحت تأثیرات بحران بزرگ اقتصادی (Great Depression) آرژانتین درهای اقتصاد خود را به روی تجارت بست و بهسیاست‌های جایگزینی واردات روی آورد.
خوان دومینگو پرون، رهبر مشهور آرژانتین با سیاست‌های اقتصادی فاشیستی اش در اواخر جنگ جهانی دوم، همکاری های فسادآمیز بین دولت، اتحادیه‌های کارگری و شرکت‌ها ایجاد کرد.
پرون با تغییرات عمیق فرهنگی، آرژانتین را به یک فرهنگ ملی“پرونیسم” که عموماً به‌عنوان گونه‌ای از پوپولیسم چپ‌گرا در نظر گرفته می‌شود مبتلا کرد. سه اصل پرونیسم عبارت بودند ازرسیدن بهاستقلال اقتصادی از طریق توسعه‌ی صنعت ملی و حذف وابستگی به دیگر کشورها، برقراری عدالت اجتماعی با مبارزه با نابرابری‌هایاجتماعی-اقتصادی، و به کنترل قدرت سیاسی برای محافظت از آرژانتین در برابر دخالت قدرت های خارجی امپریالیستی.
با روی کار آمدن میلی، و با اتکا به اصول کلاسیک لیبرالیسم، آرژانتین شاهد تغییرات عمیقی در سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی خود شد. او نه تنها انقلابی اساسی در ساختار اقتصادی ایجاد کرد، بلکه توانست با تغییر فرهنگ سیاسی و اقتصادی مردم، پایه‌های سیستم پوسیده را دگرگون کند.
خاویر مِله در حال انجام یک انقلاب فرهنگی در آرژانتین است که دقیقاً در نقطه مقابل پرونیسم قرار دارد. او معتقد است که این انقلاب فرهنگی ممکن است نسل‌ها ادامه پیدا کند و آرژانتین را به مسیر رشد بازگرداند.
رسانه‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک و اینستاگرام نقش کلیدی در گسترش ایده‌های میلی داشتند. ۷۰٪ از جوانان آرژانتینی به مِله رأی دادند، چرا که او به عنوان یک چهره جذاب و انقلابی دیده می‌شد که علیه سیستم فاسد مبارزه می‌کند
یکی از نخستین اقدامات مِله، کنترل تورم بود. او با کاهش شدید هزینه‌های دولتی و جلوگیری از چاپ بی‌رویه پول، توانست رشد تورم را متوقف کند. اکنون تورم ماهانه در آرژانتین به کمتر از ۳ درصد رسیده است، رقمی که برای کشوری با بحران اقتصادی شدید، یک دستاورد تاریخی محسوب می‌شود.
میلی در اولین سال ریاست‌جمهوری خود، هزینه‌های واقعی دولت را تا ۳۰درصد کاهش داد. او صریحاً اعلام کرد که دولت آرژانتین به دلیل بدهی‌های سنگین و فساد گسترده، باید کوچک‌تر شود. این سیاست‌ها هرچند دردناک بودند، اما پایه‌های اقتصادی کشور را تثبیت کردند.
یکی از عوامل کلیدی موفقیت میلی، افشای فساد گسترده در دولت پیشین بود. او با شفاف‌سازی قراردادهای فسادآمیز و محاکمه مفسدان، اعتماد عمومی را به دولت بازگرداند. مردم آرژانتین که سال‌ها شاهد حیف‌ومیل منابع ملی بودند، اکنون با اصلاحات شفاف مِله، امید تازه‌ای پیدا کرده‌اند.
میلی توانست ارزش پول ملی آرژانتین را که به شدت بی‌ثبات بود، تثبیت کند. او با حذف کنترل‌های ارزی و اجازه به بازار برای تعیین نرخ ارز، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرد.
میلی با وجود سیاست‌های ریاضتی، از فقیرترین اقشار جامعه غافل نشد. او بخشی از بودجه را به کمک‌های مالی مستقیم به نیازمندان اختصاص داد تا بار اصلاحات اقتصادی بر دوش آنان سبک‌تر شود.
تأثیرات اقدامات خاویر میلی تنها به کاهش تورم و تثبیت اقتصادی محدود نشد. این اقدامات تأثیرات گسترده‌تری بر جامعه آرژانتین داشت؛ اقتصاد آرژانتین اکنون در مسیر رشد قرار گرفته و پیش‌بینی می‌شود که در سال آینده تا ۵ درصد رشد داشته باشد. همچنین شفافیت اقتصادی و اصلاحات ساختاری، آرژانتین را به مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی تبدیل کرده است. کاهش تورم و افزایش حقوق واقعی مردم نیز، بهبود ملموسی در زندگی روزمره آرژانتینی‌ها ایجاد کرده است.
اقتصادِ ایران امروز در بسیاری از جنبه‌ها شبیه به آرژانتین قبل از اقدامات خاویر میلی است. همان‌طور که فساد سیستماتیک در آرژانتین ریشه دوانده بود، در ایران نیز بخش‌های بزرگی از اقتصاد و سیاست درگیر فساد گسترده هستند. سیاست‌های پوپولیستی و ناکارآمدی سیستم اقتصادی، ایران را به یکی از بی‌ثبات‌ترین اقتصادهای جهان تبدیل کرده است و همان‌گونه که مردم آرژانتین از وضعیت اقتصادی کشورشان خسته بودند، مردم ایران نیز از نظر اقتصادی تخت فشار هستند و خواهان تغییرات بنیادین در اقتصاد بعدِ از جمهوری اسلامی هستند.
شاهزاده رضا پهلوی، با تأکید بر ارزش‌های لیبرالیسم، دموکراسی وآزادی، می‌تواند رهبری ملی لازم برای عبور ایران از این بحران رافراهم کند. برنامه اقتصادی برای ایران می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
۱-مهار تورم
- حذف چاپ بی‌رویه پول و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی.
- دنبال کردن سیاست های پولی مستقل از دولت برای تثبیت ارزش پول ملی.
۲- کاهش فساد - شفاف‌سازی قراردادهای دولتی و ایجاد یک سیستم قضایی مستقل.
- محاکمه مفسدان اقتصادی و بازگرداندن منابع به خزانه ملی.
۳- کوچک‌سازی دولت - خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی و کاهش هزینه‌های غیرضروری.
- سپردن امور اقتصادی به بخش خصوصی.
۴- جذب سرمایه‌گذاری خارجی - ایجاد امنیت اقتصادی و شفافیت قوانین برای جلب سرمایه‌گذاران خارجی.
۵- حمایت از اقشار ضعیف - تخصیص بودجه به حمایت مستقیم از فقرا و حذف سوبسیدها.
ایران در آستانه یک تغییر بزرگ قرار دارد. تجربه ی آرژانتین تحت رهبری خاویر میلی نشان می‌دهد که حتی در بدترین شرایط، با اقداماتدرست می‌توان کشوری را نجات داد.
شاهزاده رضا پهلوی، با الهام از این تجربیات و به کارگیری ارزش‌های ملی، می‌تواند ایران را به سوی آینده‌ای روشن هدایت کند. اکنون زمان آن رسیده که با اتحاد ملی، شجاعت و صداقت، ایران را به مسیر پیشرفت بازگردانیم.
منبع: اندیشکده اقتصادی iea لندن
